Türkiye’de Judeo – Espanyol Ezgiler (1989)

1492 yılında İspanyol engizisyonundan kaçarak büyük bir bölümü Osmanlı İmparatorluğuna sığınan Musevi toplumu, İspanyadan romans formundaki ezgileri de beraberinde getirmiştir.

Bu ezgiler, 500 yıllık bir süre içinde Osmanlı kültürü ile etkileşip, kulaktan kulağa aktarılarak günümüze kadar gelir. Dillerdeki bu şarkılar, Abraham Dannon, Moshe Attias, Menendes Pidal, Alberto Hemsi, Leon Algazi, Yitshak Levy gibi çoğunluğu Türkiye dışında yaşamış etnomüzikologlar tarafından araştırılmış ve batılı anlamdaki tampere dizinin formlarına sığdırılmaya çalışılarak dökümanlaştırılmıştır.

Son yüzyılda bu araştırmacıların kitaplarındaki notalardan yola çıkan batılı  yorumcular ise doğal olarak şarkıları batı tarzında armonize edip, tampere dizideki majör ve minör gamları temel alan, batı müziği formlarından pek de farklı olmayan örnekler ortaya koymuşlardır

Yaklaşık olarak 12 yıl önce kendi aila fertlerimle başlayıp daha sonraları yüzlerce yaşlı insanla yaptığım derleme çalışmaları ile genişlettiğim bu müziğin, podal müzik çerçevesi altında incelenmesi ve bugüne kadar yapılan 3000’i aşkın romans ve şarkıların, 2500’ü geçen litürjik dökümantasyonun büyük bir çoğunluğunun yeniden ve makamsal müzikteki koma sesleride kapsar biçimde ele alınması gerektiği kanısına vardım. Buradan yola çıkarak yaptığımız bu yorumçalışmamız da koma sesleri verebilen enstrümanlara da yer verip, Türk tavrı ile çalıp söylemeye ve bu arada makamsal müziğe bağlı kalarak armoni üzerine uyguladığımız ezgi ve emprovizyonlarla çok sesli bir yorum sunmaya çalıştık.

Bu yapıtta, kendi geliştirdiği özel perdesiz gitarı ile tanınmış Erkan Oğur ile çok zevkli bir çalışma gerçekleştirdik. Emeği geçen tüm müzisyen arkadaşlarıma, eşim Janet’e, büyük bir özveri ile kayıd miksajları gerçekleştiren Kemal Alvo’ya ayrıca araştırma ve derlemelerin sırasında bana yardımcı olan herkese teşekkür  ederim.

A
1- Tres klavinas en un tiesto İstanbul-Balat
2- Yo era minya de kaza alta İzmir
3- Tu sos una rosa Sarajevo (Saraybosna)
4- Asentada enmi ventana Edirne
5- Donula Sarajevo (Saraybosna)
6- El sielo esta ravioso İstanbul

B
7- Vo i vengo k omo un loko İstanbul-Hasköy
8- Esta m ontanya de enfrente Selanik
9- Durme durme kerido ijiko İstanbul-Hasköy
10 – En el verjel de la reina
11- Ni pudra yeva ni kolor İstanbul-Hasköy
12- Por la tu puerto yo p asi (Gülpembe) Bergama

Şarkıların tümü romans formunda olup anonim özellik taşır, değişik dönemlerde farklı etnomüzikologların araştırmalarına konu olmuş olan Judeo – Esponyol ezgilerin bu yapıttaki kaynakçası şöyledir.

Yitshak Levy 2-10-123-5-8
Moshe Attias 3-6
Jak Esim 1-4-7-9-11

Janet Esim-Vokal (Konta)
Jak Esim-Vokal, Gitar (Kanto i guitarra)
Erkan Oğur-Perdeli ve perdesiz klasik gitar, ud, gitar Synthesizer ve elektronik yay ile perdesiz elektro gitar. Ayrıca 4 ve 5 nolu şarkılarda geri vokal, 10’da kudüm
Murat Özbey – Tumba, Bango ve diğer perküsyonlar

Katkıda Bulunanlar

Cem İkiz-9. şarkıda gitar, 12. şarkıda geri vokal
Halis Bütünley-12. şarkıda Bango oriantal
Kemal Alvo-4 ve 5. Agago 5. de geri vokal

Düzenlemeler (Areglo) – Erkan Oğur
Vokal düzenlemelerdeki katkılar
Roberto Larono (7. şarkı)
Hasan Uçarsu (9. şarkı)
Moreno Barokas (1. şarkı)